Sual:Mən dini elmlər üzrə tələbəyəm və bir müddətdir müqəddəs Kərbəla ilə bağlı elmi və fiqhi araşdırmalarla məşğulam. Hədisləri toplamaqla bağlı aşağıdakı suallarla qarşılaşdım və sizdən cavablarını istəyirəm: Sual 1. Bəzi şərafətli rəvayətlərdə istifadə olunan imam Hüseynin (ə.s) qəbrinin "hərəmi" və ya "hərimi" ifadəsinin mənası nədir? Onun sərhədləri ilə Hairul-Hüseynin (ə.s) sərhədləri arasındakı fərq nədir? Sual 2. İmam Hüseyn hərəmi (ə.s) və Kərbəla şəhəri ilə bağlı xüsusi hökmlər hansılardır? Sual 3. Kərbəlanın müqəddəsliyinin sərhədləri hansı əraziləri əhatə edir? Bu sərhədlər hamının hörmət etməli olduğu müqəddəsliyi qorumaq üçün imam Hüseynin (ə.s) ziyarətgahını, Kərbəla şəhərinin sərhədlərini, yoxsa onun pak qəbrinin yerləşdiyi müqəddəs hərimini və şəfa məqsədilə istifadə olunan türbətini, habelə qəbrinin dörd tərəfindəki beş fərsəxlik məsafəni əhatə edir? Sual 4. Müqəddəs Kərbəla şəhərində ziyarətçilər üçün namazın qəsr və ya tam qılınması ilə bağlı sərhədlər yalnız köhnə Kərbəlanı (altı məhəlləsini) əhatə edir, yoxsa Kərbəla nahiyələrinin inzibati sərhədlərini və ya müqəddəs Kərbəla şəhərinin bütün inzibati sərhədlərini (Kərbəla, Əynut-Təmr, Hurr, Hüseyniyyə, Cədvəlul-Ğərbi, Hindiyyə və Xeyrat nahiyələri) də əhatə edirmi? Sual 5. Rəvayətlərdə - o cümlədən "Kamiluz-ziyarat" kitabında qeyd olunanlara əsasən - imam Hüseynin (ə.s) məzarı ətrafındakı hüdudlar və şəfa üçün istifadə edilən türbətin sərhədləri müqəddəs qəbrə nisbətdə hər tərəfdən bir mil, dörd mil, bir fərsəx və beş fərsəx məsafəsində olduğu bildirilir. Bu sərhədlər bəzi hallarda müasir dövrdə ürfi və inzibati baxımdan müqəddəs Kərbəla şəhərinin sərhədlərindən daha genişdir. Sual yaranır: bu sərhədlərin məsafəsi şəriət baxımından hansı meyara əsasən təyin edilib və qəbul olunur? Həmçinin, bu məsafələri şəfa məqsədilə götürülən imam Hüseynin (ə.s) türbətinə şamil etmək mümkündürmü? Bu sərhədlər müqəddəs və pak türbətin şərafətliyi və üstünlüyünü təsdiq etmək üçün əsas götürülə bilərmi? Belə olan halda, imam Hüseynin (ə.s) hərəminin sərhədləri nədən ibarətdir və bu sərhədlər Kərbəla şəhərinin sərhədləri ilə eynidirmi? Sual 6. Kərbəla torpağının şəriət sərhədləri, həmin şəhərin inzibati və adət-ənənəvi sərhədlərini üstələdiyi hallarda, ehtiram məsələsi şəhərin inkişafına görəmi, yoxsa Əhli-beyt (ə.s) hədislərində qeyd olunan sabit beş fərsəx sərhədinə görəmi müəyyənləşir?

Cavab:Cavab:1 Allahın adı ilə. Hərəm, qəbrin ətrafını və müqəddəs günbəz ilə əhatələnmiş sahəni bildirir. Burada səfərdə olan şəxs qəsr və ya tam namaz qılmaq arasında seçim edə bilər. Hərim isə lüğətdə insanın malik olduğu şeylə malik olmadığı şey arasında olan maneəyə deyilir. Bu, imam Hüseynin (ə.s) hərəminin ətrafını və onun dörd tərəfdən bir neçə metr uzaqda yerləşən sahəni əhatə edir. Hairin sərhədləri alimlər arasında mübahisəlidir. Bir çox alimlərin qəbul etdiyi fikrə görə, hairin sərhədləri müqəddəs səhnin sahəsinin sərhədləri ilə üst-üstə düşür. Bu barədə İbn İdrisin "Sərair" əsərində aydın ifadələr var. Başqa fikirlər də mövcuddur, lakin bizim rəyimiz burada qeyd etdiyimizdir. Allah hidayət edəndir. Cavab:2 Allahın adı ilə. Mübarək hərəmin xüsusi hökmlərinə gəlincə, ona məscid hökmləri tətbiq edilir. Bu, nəcasətləndirməyin qadağan olunması, hörmətsizlikdən çəkinmək və hörmət göstərməyin vacibliyi kimi məsələləri əhatə edir. Hörmət əlaməti olaraq, cünub şəxslərin, eləcə də heyzli və nifas halında olan qadınların hərəmə daxil olması qadağandır. Kərbəla şəhərinə gəlincə, bu şəhər imam Hüseynin (ə.s) və onun səhabələrinin, övladlarının və qardaşlarının qəbrinin burada yerləşməsi ilə şərəflənmişdir. Buna görə də bu şəhərə hörmətsizlik etmək qadağandır. Hər bir şiə müsəlmanının bu şəhəri şəri və ictimai mənfiliklərdən qoruması vacibdir. Çünki Kərbəla əsrlər boyu ən böyük elm mərkəzlərindən biri olan hövzənin mərkəzi olmuş və hələ də hövzənin beşiyi olaraq qalmaqdadır. Kərbəlada yaşamaq məsələsinə gəldikdə isə, bu şəhəri yaşayış yeri kimi qəbul etmək doğru deyil. Çünki insan yaşadığı yerdə bu bölgədə imam Hüseynin (ə.s) şəhid olması ilə bağlı baş verən müsibətləri unutmağa meyilli ola bilər. Allah hidayət edən və hər şeyi biləndir. Cavab:3 Allahın adı ilə. Əvvəlki cavabdan məlum oldu. Allah hidayət edəndir. Cavab:4 Allahın adı ilə. Öncə qeyd olunanlardan məlum oldu. Allah hidayət edəndir. Cavab:5 Allahın adı ilə. Hərəmin və Hairin sərhədlərinə gəlincə, bu haqda daha öncə danışıldı. Şəfa məqsədi ilə istifadə edilən türbətə gəldikdə isə, bu mövzuda müxtəlif fikirlər mövcuddur. Sizin işarə etdiyiniz rəvayət isə bu fikirlərdən birinin mənbəyidir. Allah hidayət edəndir. Cavab:6 Allahın adı ilə. Bu məsələnin şəhərin inzibati sərhədlərilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Allah hidayət edəndir.

Sual: Orada müqəddəs Şiə ziyarətgahlarını ümumi Vəqf tərəfindən səhabə Əbdullah bin Xəbbab (r)-in ziyarətgahını genişləndirmə işləri nəzərdə tutulur lakin orada köhnə qəbiristanlıq var və müqəddəs ziyarətgahın yaxınlığında xarab olmuş qəbirlər var buda işin gecikməsinə səbəb olur və bunuda qeyd edim ki, həqiqətən bu yer vəqf olunmayıb, müqəddəs ziyarətgaha tabedir və orada bu ziyarətgahın genişlənməsinə ehtiyac var bu qəbirlərin ehtiramı qorunmaqla və nəbş etməmək şərti ilə?

Cavab: Allahın adı ilə, Əgər orada dəfn olunanlara ihanət olunmasa və cəsədləri nəbş edilməsə caizdir, əks halda caiz deyil. Allah alimdir.