پرسش:در صورت حصول وام بلاعوض از چندین شخص مثلا ده شخص سوال این است: 1- اگر سال خمسی برای فردی فرا رسد و مکلف خمس چهار قسط را مثلا (100 هزار) پرداخت نماید و وام بلاعوضی دریافت نکند، آیا در چنین صورتی خمس به آن 100 هزار تعلق می گیرد؟ 2- اگر وام بلاعوض دریافت کند و سقط 100 هزار پرداخت نماید؛ آیا خمس تنها به آن 100 هزار تعلق می گیرد یا همه مبلغ وام بلاعوض مشمول خمس خواهد بود؟ 3- اگر وام بلاعوض را دریافت کند و هیچ مبلغی را پرداخت نکرده باشد و سال خمسی سر رسیده باشد، در چنین صورتی خمس به وام بلاعوض تعلق می گیرد؟

پاسخ:بسمه سبحانه. هر آنچه دریافت می‌کنید و تحت تصرف شما قرار می‌گیرد، در فرض سؤال، ملک شما محسوب می‌شود. و هنگامی که سر سال خمسی فرا رسد، واجب است خمس تمام آنچه در تصرف دارید را بپردازید، اگر قبلاً خمس آن را پرداخت نکرده‌اید. والله العالم.

پرسش:تقریباً دو میلیون دینار خمس به عهده‌ام است و اکنون پولی برای پرداخت خمس ندارم. اکنون سوال این است: 1- آیا تأخیر در پرداخت خمس جایز است؟ 2- آیا پرداخت قسطی جایز است؟ به این صورت که هر زمان توانستم مبلغ معینی را بپردازم تا مبلغ کامل شود؟

پاسخ:بسمه سبحانه. واجب است در پرداخت و ادای آن شتاب شود، هرچند به صورت قسطی باشد. والله الهادی وهو العالم.

پرسش:1- اموالی که به صورت حواله به حسابی واریز شود، آیا به مثابه اموالی دریافت شده به شمار می آیند و باید در حساب خمس آنها را به حساب آورد، یا از اموال دریافت شده محسوب نمی شوند و خمسی به آنها تعلق نمی گیرد و فقط پس از برداشت و باقی ماندن آن محاسبه می‌شود؟ 2- آیا تفاوتی بین حقوق یا پاداش کار و غیر آن مانند پاداشها مثل حساب بانکی شهروند تفاوتی وجود دارد؟

پاسخ:بسمه سبحانه. اگر واسطه حواله از سوی صاحب حق موظف به پرداخت باشد، و نزد او مورد وثوق و اطمینان باشد، اعطای حق به دست واسطه برای وجوب خمس کافی است. اما اگر چنین نباشد مانند اینکه حکومتها و غیره از طریق بانکهای دولتی و غیر آن اقدام به حواله مبلغ کنند تا صاحب حق آنها را دریافت کند، وجوب خمس محقق نخواهد شد، مگر زمانی که صاحب حق حقوق خود را از طریق بانک یا غیر آن دریافت کند. والله العالم.

پرسش:آیا پرداخت خمس سرمایه قبل از شروع تجارت یا سرمایه گذاری واجب است؟ یا می توان منتظر ماند و در ابتدای سال خمسی خمس آن را پرداخت کرد؟

پاسخ:بسمه سبحانه. شما می توانید خمس آن را اکنون پرداخت کنید در این صورت این مبلغ - سرمایه- سال خمسی خاصی دارد. هنگامی که از آن در تجارت و سرمایه گذاری استفاده کردید و یک سال از آن گذشت، باید خمس سود آن را پرداخت کنید. همچنین می توانید سرمایه خود را در ضمن درآمدهای خود محاسبه کنید و خمس آن را با باقی اموال در پایان سال خمسی با همه اموال خود پرداخت کنید. والله العالم.

پرسش:اگر از حاکم شرع یا وکیل وی وکالت داشتم که خمس را در روز نخست از سال خمسی به مستحق برسانم و در رساندن این حق شرعی در آن روز تأخیر کردم، آیا واجب است که با حاکم شرع یا وکیل آن مصالحه کنم؟

پاسخ:بسمه سبحانه. اگر مال خمس با اموال شخصی شما مخلوط نشده است، مصالحه یا اجازه گرفتن از حاکم شرع بر شما واجب نیست. اما اگر خمس از باقی اموال شما جدا نشده بود و ابتدای سال خمسی فرارسید و در آمد یا سودی داشتید و یا بخشی از آن پول را صرف خود و خانواده کردید، در این حالت باید با حاکم شرعی مصالحه کنید؛ زیرا شما در این حالت –العیاذ بالله- در حق خدا و حق رسول خدا صلی الله علیه و آله و حقوق ذریه سول خدا علیهم السلام خیانت کرده اید. والله الهادی و هو العالم.

پرسش:اگر مبلغی پول داشته باشم که به آن خمس تعلق گرفته است. تا زمانیکه مستحق سهم خود را از آن مبلغ دریافت نکند، من نمی توانم در آن مبلغ تصرف کنم. در این صورت واجب است تا با حاکم شرع تماس بگیرم. آیا از حاکم شرع بخواهم که به من برای تصرف در خمس وکالت بدهد؟ یا از وی بخواهم برای تصرف در همه مبلغی که خمس به آن تعلق گرفته، به من وکالت دهد؟

پاسخ:بسمه سبحانه. فرزندم! درخصوص خمس شما باید آن را از مبلغ پول خود جدا کنید و اگر از طرف حاکم شرع مجاز به تصرف در آن هستید، برای رساندن آن به مستحق تسریع فرمایید. یا آن را به حاکم شرع برسانید. و بعد از خمس در آن مقداری که مخصوص شماست تصرف کنید. کوتاهی و اهمال در این کار جایز نیست. باید بدانید که هر نوع کوتاهی و سهل انگاری در موضوع خمس در توفیق انسان برای دوری از معاصی و نیز اصلاح نسل از نظر دین و آبرو و عزت و کرامت تأثیر بسزایی دارد. والله الهادی و هو العالم.

پرسش:اگر ارزش اموال مربوط به سال هجری جاری که خمس به آن تعلق می گیرد یک میلیون دینار باشد، خمس آن 200 هزار دینار می شود و پول باقیمانده که خمسش پرداخت شده 800 هزار دینار می شود. آیا جایز است قبل از رسیدن مبلغ خمس یعنی 200 هزار دینار به دست مستحق، در این مبلغی که خمس آن پرداخت شده و معادل 800 هزار دینار است تصرف کنم ؟

پاسخ:بسمه سبحانه. بعد از جدا کردن مبلغ خمس جایز هستید که در آن تصرف کنید. البته جایز نیست که بدون دلیل شرعی در پرداخت خمس تأخیر کنید. والله العالم.

پرسش:من کارمند هستم و با تکیه بر حقوقم زندگی می کنم و ممر درآمد دیگری ندارم که از آن امرار معاش کنم. تنها یک صندوق پس انداز اجتماعی است که پول آن را برای حج پرداخت می کنم. بقیه پول حاصل از صندوق پس انداز صرف هزینه های دیگر می شود. آیا واجب است که خمس آن را پرداخت کنم؟

پاسخ:بسمه سبحانه. شما باید خمسِ درآمد خود از صندوق پس انداز اجتماعی را با وجود سایر شرایط وجوب خمس پرداخت کنید. والله العالم.

پرسش:ما می دانیم که خمس در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام واجب بود و مستحب نبود. اما دلیل واجب ماندن حکم خمس بعد از سفیر دوم چیست؟ آیا سخنی از امام حجت علیه السلام باعث وجوب خمس بعد از سفیر دوم شد؟ آیا همانطور که روایات معتبری وجود دارد که بر عدم وجوب خمس بعد از سفیر دوم تأکید می کند، روایاتی قطعی برای اثبات وجوب خمس بعد از آن وجود دارد؟ و کتاب هایی از فقهای بزرگ مانند شیخ صدوق و شیخ مفید و ... وجود دارد که با ادله دقیق و مفصل و واضح حقیقت این مطلب را برای ما روشن کرد است.

پاسخ:بسمه سبحانه. فرزندم! نخست این که قرآن تصریح بر وجوب خمس داشته و همچنان دارد و هر روایتی که با قرآن مخالفت کند از آن روی می گردانیم و به اهل روایت واگذار می کنیم و به آن عمل نمی کنیم؛ زیرا با کتاب خدا مخالفت می کند و ائمه علیهم السلام می فرمایند هر روایتی که با کتاب خدا مخالفت می کند مردود است. اما در آن روایاتی که برخی از کم سوادان تصور می کنند که بر عدم وجوب خمس دلالت دارد، نشانه ها و قرینه هایی وجود دارد که تنها عاقلان و کسانی می فهمند که به مرتبه اجتهاد رسیده اند. از این قرائن می توان فهمید که مفاد بخشی از این روایات دربارة تحلیل خمس برای برخی اشخاص یا برخی زمان های خاص است یا این که روایت دارای سند ضعیفی است. اگر شما از اهل تخصص هستید بهتر است این نکته را بدانید. به مباحث خمس در کتاب های الجواهر و التنقیح و المستمسک و ... مراجعه کنید. ان شاء الله پاسخ سؤال خود را خواهید یافت.

پرسش:آیا واجب است خمسِ پولی را که در حسابم در بانک قراردارد و یک سال از آن گذشته پرداخت و آن را پاک کنم؟

پاسخ:بسمه سبحانه. اگر برای شما مقدور است که پول را از حساب برداشت و هرزمان که خواستید در آن تصرف کنید، به منزله این است که پول در جیب شماست و واجب است که خمس آن را پرداخت کنید. اما اگر پول مانند قرض در گرو بانک است، خمس آن با رعایت باقی شرایط خمس تنها زمانی واجب است که پول به شما باز می گردد. والله العالم.