پرسش:آیا این حدیث سند صحیحی دارد و بر چه چیزی دلالت می کند؟ از قتاده اینگونه نقل شده: هنگامی که ابلیس هبوط کرد آدم گفت: پروردگارا! ابلیس را نفرین کرده ای علم او چیست؟ خداوند فرمود: سحر. گفت: چه می خواند؟ خداوند فرمود: شعر. گفت: چه می نویسند؟ خداوند فرمود: خالکوبی. گفت: غذای او چیست؟ فرمود: مردار و هر آنچه که نام خدا بر آن خوانده نشود. گفت: چه می نوشد؟ فرمود: همه مسکرها. گفت: کجا سکنی می گزیند؟ خداوند فرمود: حمام. گفت: کجا می نشیند؟ فرمود: در بازارها. گفت: صدای او چیست؟ فرمود: آهنگ نی. گفت: صید او چیست؟ فرمود: زنان. (بحار الأنوار ج 60 ص 281).

پاسخ:بسمه سبحانه: صحت سند حدیث بر اساس موازین علمی محل اشکال است، اما محتوای آن بر اساس دلایل شرعی اثبات شده است. روایت اشاره به اماکن فسادی دارد که شیطان سعی می کند در آن ها انسان را از دین منحرف کند. مانند بازار و حمام هایی که به حدود شرعی پایبند نیستند. غناء و آلات موسیقی وسائلی هستند که ابلیس از آن ها برای فریفتن و گمراهی استفاده می کند. والله العالم.

پرسش:نظر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی شیخ بشیر النجفی دام ظله در مورد وفات حضرت صدیقه زهراء سلام الله علیها و پنهان بودن قبر ایشان چیست؟

پاسخ:بسمه سبحانه: اما پنهان بودن قبر آن حضرت، از روایات اینگونه بر می آید که به خواست امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام به منظور محافظت از قبر واقعی در برابر تجاوز ظالمان به حضرت سلام الله علیها بوده است. اما دلیل عدم تعیین روز شهادت مشخص نیست. شاید خداوند اراده کرده که یاد این بانوی پاک و تنها جگرگوشه حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم بیش از یک بار زنده گردد و مظلومیت آن حضرت بر سر زبان ها شهره شود. والله الهادی وهو العالم.

پرسش:نظر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله شیخ بشیر النجفی دام ظله درباره نحسی برخی از روزها و برخی مخلوقات و برخی حوادث چیست؟

پاسخ:بسمه سبحانه: هر زمانی که از نظر شرع مقدس نحسی آن ثابت شده به آن پای بندیم. مثلاً از نکاح در روزهایی که قمر در برج عقرب است نهی شده، همچنین ازدواج در این روزها و روزهای وفیات و شهادت معصومین علیهم السلام و ... از این رو باید به مواردی که ذکر کردیم و در شرع مقدس آمده توجه شود. اما احکامی در مورد نحسی یا مبارکی توسط دانشمندان ستاره شناسی مطرح می شود که بر مبنای تحلیل های علمی و تجربیات است. رعایت آن ها نیز اشکالی ندارد به شرطی که رعایت این موارد موجب مخالفت با شرع مقدس نباشد. از جمله این احکام برخی روزهای نحس و مبارک ذکر شده در تقویم ها هستند. والله الهادی وهو العالم.

پرسش:آیا روایت شکستن پیشانی حضرت زینب سلام الله علیها بر روی کجاوه معتبر است؟

پاسخ:بسمه سبحانه: این روایت در کتب معتبر ما موجود است. چه بسا هر انسان عاقل و احساسی و با وجدانی مصیبت های حضرت زینب سلام الله علیها را می دید خود را می کشت. بنابر این تعجب و شک در مثل این روایت، رویه عاقلان و مخلصان در محبت اهل بیت علیهم السلام نیست. والله الهادی.

پرسش:در حدیث شریف نقل شده: " مَنِ اخْتَلَفَ إِلَى الْمَسْجِدِ أَصَابَ إِحْدَى الثَّمَانِ منها: عِلْماً مُسْتَطْرَفاً, أَوْ آيَةً مُحْكَمَةً " منظور از العلم المستطرف و الآیة المحکمة چیست؟

پاسخ:بسمه سبحانه: همانطور که آشکار و واضح است، منظور از علم مستطرف علمی است که زیبا و لطیف و جدید است و پیش از این تو از آن غافل بودی و آن را نمی دانستی. منظور از الآیة المحکمة نیز نشانه ای است که معنای آن واضح و آشکار است و به شما را نسبت به واجبات و محرماتتان هشدار می دهد و آگاه می کند. والله العالم.

پرسش:آیا می توانید این حدیث امام صادق علیه السلام "از تقلید بر حذر باشید که هر کس در دین خود تقلید کرد هلاک شد" را تفسیر کنید؟ لطفا با دلیل پاسخ دهید؟

پاسخ:بسمه سبحانه: اگر سندهای این روایت با قواعد خاص ثابت شود که البته محل شبهه است و چه بسا ثابت نشود، باز هم منظور از تقلیدی که در این روایت از آن نهی شده آن منعی است که در کتاب خداوند آمده و از تقلید در اصول عقائد منع کرده است. در غیر این صورت اگر تقلید نکنید شما و کسانی که در شرق و غرب عالم اعتقاد به اهل بیت دارید و حتی یک کلمه از زبان عربی نمی-دانید، چگونه نماز می خوانید. کسی که در تقلید شک می کند از او باید پرسید چه کسی مادر تو را برای پدرت حلال کرد؟ اگر به فتوای تقلید ایمان نداری مادر تو را چه کسی برای پدرتان حلال کرد؟ بر این اساس منکر تقلید العیاذ بالله حرام زاده است. والله العالم.

پرسش:در روایت آمده است که "اما در مسائل جدید به راویان حدیث ما مراجعه کنید ..." راویان حدیث چه کسانی هستند؟ آیا مؤلفان کتاب های روایی مانند کلینی و طوسی و صدوق هستند؟ یا فقیهان (رحم الله الماضین و حفظ الله الباقین)؟

پاسخ:بسمه سبحانه: برای ما ثابت شده که منظور از این حدیث شریف فقیهان هستند و نه فقط حاملان احادیث که احادیث را مانند نامه تنها حمل می کنند. اما نام های بزرگی که به آن ها اشاره کردید مؤلفان کتاب های روایی اربعه هستند که هم از ناقلان حدیث و هم از فقیهان بوده اند و همچنین از مصادیق این حدیث به هر دو احتمال می شدند. والله الهادی.

پرسش:اخیراً مجموعه ای از طرح ها و پیشنهاداتی ارائه شده که نام آن "تهذیت کتاب های روایی" یا "تفکیک صحیح و ناصحیح" در کتاب-های اربعه یا بحار الأنوار است. یکی از این تلاش ها و اقدامات کتاب "الصحیح من الکافی" و "مشرعة البحار" و "المعتبر من البحار" است که برخی از دانشمندان معاصر یا برخی کارگروه های ویژه و وابسته به آنان گردآوری کرد ه اند. این تفکیک روایات معتبر و صحیح بر مبنای خاصی بوده و همه مبانی در این زمینه ملاحظه و رعایت نشده است. زیرا اکثریت یا همه این اقدامات، اقداماتی انفعالی به دلیل برخی اشکالاتی بوده که مخالفان بر برخی روایات وارد می کردند یا برخی عقل ها قابلیت فهم مضامین روایات را نداشته اند. در اینجا می خواهیم نظر مبارک شما و موضع حضرتعالی را در برابر این چنین طرح هایی در قالب چند سؤال جویا شویم: 1. نظر شما درباره اصل چنین کارهای به منظور کوتاه کردن کتاب های حدیثی و محدود کردن به احادیث صحیح –بر اساس مبنایی خاص- و رها کردن باقی روایت های که در سطح استانداردهای دیگر روایات نیستند چیست؟ 2. نظر شما درباره این کار با در نظر نگرفتن سایر مبانی در علوم درایة، رجال و اصول چیست؟ 3. یکی از این کتاب ها، کتاب المعتبر من بحار الأنوار است که همه روایات صحیح بحار الأنوار را فقط در سه جلد گردآورده و منحصر در 2873 روایت از کل بحار الأنوار می شود. هر چند این کتاب، روایات معتبر را شامل احادیث صحیح، موثق و حسن بر شمرده؛ اما می-توان وثوق و قابل اعتماد بودن بسیاری از روایات را می توان از طریق تواتر و استفاضه و دیگر قرینه ها بدست آورد. کما این که بسیاری از این روایات در موضوعات سیره و اخلاق و سایر امور ارشادی، نیاز به دقت فراوان مانند دقت در روایات فقهی و عقایدی ندارند. آیا معتقد هستید که این روش، روش صحیحی برای برخورد با روایات است؟ 4. آیا می توان از کثرت روایات ضعیف در یک موضوع واحد به نفع حصول اطمینان از صدور مضمون آن استفاده کرد یا به دلیل تواتر و مانند آن یا به سبب قرائن و نشانه های موجود که آن را ایجاب می کند. به عنوان مثال در کتاب مذکور، شاید یک باب با یک عنوان واحد وجود داشته باشد که شامل 80 روایت است که همه روایات نادیده انگاشته شده و یا تنها یک یا دو روایت پذیرفته شده است. نگاه آنان به مجموع روایات نبوده؛ بلکه هر روایتی به صورت فردی و مستقل از دیگر روایات بررسی شده است؟ 5. آیا چنین طرح هایی در انتها موجب شبیه شدن کتاب های روایی ما به کتاب های روایی مخالفان که صحاح نام دارند، نمی شود؟

پاسخ:بسمه سبحانه: بدون شک، صحت روایت یا عدم صحت آن یک امر اجتهادی است و شایسته نیست که شخصی نظر خود را به دیگران تحمیل کند و روایاتی که به نظر او صحیح نیستند را حذف نماید. چه بسا آن روایات از نظر دیگران صحیح باشند و این کار منجر به اتلاف سرمایه ها و گنجینه های روایی ای گردد که می-توان از آن ها بهره جست. کما این که اگر روایات ضعیف در یک مضمون واحد زیاد باشند، ممکن است برای انسان از صدور معنای این روایات اطمینان حاصل شود و در آن مورد به قطعیت برسد. از اینجا می توان فهمید که حذف روایات ضعیف نیز به هیچ عنوان دلیلی ندارد؛ به ویژه اگر در مورد احکام فقهی باشد؛ زیرا بسیاری از فقهای ما به یک روایت ضعیف نیز برای اثبات استحباب و کراهت اکتفا می کنند کما این که فقهای ما جمله معروفی دارند (التسامح فی أدلة السنن). اما روایات مرتبط با تاریخ یا درباره فضیلت اهل کمال یا نقد اهل فساد، به خواننده برای کشف یکی از شخصیت های اسلام کمک می کنند، بنابر این چنین روایاتی را نیز نباید حذف کرد. در هر صورت طرح های که به آن ها اشاره کردید، بر اساس نظر مجریان آن ها است و ما نمی توانیم آنان را از این کار منع کنیم. این طرح ها نیز به نوع خود، نوعی خدمت است. اما چنین طرح هایی نباید موجب از بین رفتن گنجینه ها و ثروت های روایی موجود در کتاب های ما گردد. والله الهادی وهو العالم.

پرسش:لوح محفوظ چیست؟

پاسخ:بسمه سبحانه: روایات در تفسیر لوح محفوظ مختلف است. گفته شده که لوح محفوظ، یک فرشته است. برخی گفته اند جهان فراتر از جهان محسوسات است. والله العالم.

پرسش:در زیارت حضرت زهراء سلام الله علیها عبارت "یا ممتحة امتحنک الذی خلقک قبل أن یخلقک" آمده است. خداوند چگونه حضرت زهراء سلام الله علیها را قبل از این دنیا که دار امتحان است، آزموده و امتحان کرده است؟

پاسخ:بسمه سبحانه: بر اساس روایات و آیاتی چون (ألست بربکم قالوا بلی) این آزمون در عالم ارواح و عالم ذر و قبل از ارتباط با بدن ها رخ داده است. این آزمون بعد از آفریدن روح و قبل از ارتباط روح با جسم مادی اتفاق افتاده است. اما آزمونی که در دنیا وجود دارد با آزمون جهان ارواح متفاوت است و نباید این دو موضوع با هم آمیخته و اشتباه شود. والله العالم.